Son yıllarda özellikle gençler arasında yaygınlaşan protein tozu kullanımı, uzmanlar tarafından dikkatle inceleniyor. Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Bölümü’nden Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, bu takviyelerin bilinçsiz tüketiminin ciddi sağlık riskleri taşıyabileceğini belirtiyor.
Prof. Dr. Tekkeşin, protein tozlarının genellikle bir diyet takviyesi olarak kullanıldığını ancak uzun vadeli etkilerinin tam olarak bilinmediğini vurguluyor. Konuyla ilgili yapılan bir araştırmaya atıfta bulunarak, 134 farklı protein tozunun 130 farklı toksin açısından incelendiğini ve birçok ürünün ağır metaller (kurşun, arsenik, kadmiyum, cıva), BPA (bisfenol-A), pestisitler ve kansere yol açabilecek kirleticiler içerdiğinin tespit edildiğini söylüyor. Hatta bazı ürünlerde, izin verilen BPA seviyesinin 25 kat fazlasına rastlandığını belirtiyor.
Protein tozları, soya fasulyesi, bezelye, pirinç, patates, kenevir gibi bitkisel kaynaklardan veya süt ve yumurtadan elde edilen proteinlerin toz haline getirilmiş versiyonlarıdır. Ancak bu ürünlerin bazılarında ilave şeker, yapay tatlandırıcılar, koyulaştırıcılar, vitaminler ve mineraller gibi ek bileşenler bulunabilir. Özellikle kas yapımı için üretilen takviyelerde protein oranı daha yüksekken, kilo kontrolüne yönelik olanlarda bu oran daha düşük olabilir.
Protein tozu kullanımının bazı riskler barındırdığını dile getiren Prof. Dr. Tekkeşin, ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) bu tür ürünlerin güvenliğini ve etiket içeriğini doğrudan denetlemediğine dikkat çekiyor. Yani, bir protein tozunun gerçekten üreticinin iddia ettiği içerikte olup olmadığını kesin olarak bilmenin bir yolu yok. Ayrıca, aşırı protein tüketiminin vücuda olan uzun vadeli etkileri hakkında yeterli bilimsel veri bulunmuyor.
Özellikle süt bazlı protein tozları, laktoz intoleransı veya süt alerjisi olan kişilerde sindirim sorunlarına yol açabilir. Ayrıca bazı protein tozları yüksek oranda şeker içerdiğinden, bir bardak sütle karıştırıldığında 1.200 kaloriyi aşan bir içecek haline gelebilir. Bu da istenmeyen kilo alımına ve kan şekerinde dengesiz artışlara neden olabilir.
Protein tozları her ne kadar sporcular arasında popüler olsa da, uzmanlar bu takviyelerin yalnızca tıbbi gözetim altında kullanılmasını öneriyor. Prof. Dr. Tekkeşin, kanser tedavisi görenler, yaşlılığa bağlı güçsüzlük yaşayanlar, cerrahi sonrası iyileşme sürecinde olanlar veya ciddi yanık vakalarında ek protein desteğinin faydalı olabileceğini belirtiyor. Ancak, genel olarak sağlıklı bireylerin protein ihtiyacını doğal besinlerden karşılamasının en doğru yöntem olduğunu vurguluyor.
Doğal protein kaynakları arasında; kuruyemişler, tohumlar, az yağlı süt ürünleri (yoğurt, süt, peynir), baklagiller (fasulye, mercimek), balık, tavuk, yumurta ve yağsız et bulunuyor. Uzmanlar, sağlıklı bir beslenme düzeniyle yeterli protein almanın mümkün olduğunu ve gereksiz takviye kullanımından kaçınılması gerektiğini belirtiyor.
